ul. Jana Pawła II 55, 05-500 Piaseczno
Usługa języka migowego
Power

Ewa i Włodzimierz Bagieńscy: Józefosław – dawna kolonia niemiecka, cz. 2

Data publikacji: 30/04/2021

Józefosław należał do ekonomii, czyli zarządu majątku państwowego w Lesznowoli. Do działu I księgi hipotecznej „Dóbr ziemskich Leśnowola”, założonej w 1826 r., wpisano m.in. „Folwark i Wieś Ludwisgrod, czyli Józefosław”. W związku z przejściem dóbr w ręce prywatne zarząd przeniesiono do Nowej Woli. Grunty wsi od 1826 r. stanowiły własność Rządu Królestwa Polskiego (wcześniej, w Królestwie Kongresowym cara Rosji), a koloniści płacili czynsz z tytułu dzierżawy. Na przełomie 1867 i 1868 r. przeprowadzono uwłaszczenie włościan na mocy ukazu carskiego z 1864 r. Koloniści czynszownicy, którzy dotąd podlegali władzy dziedzica dóbr ziemskich Nowa Wola, uzyskali prawo własności użytkowanych przez siebie gruntów.

W tym okresie przeprowadzono spisy wszystkich gospodarstw. Ich liczba była taka sama jak na początku akcji kolonizacyjnej. Właścicielami dwudziestu dwóch osad w Józefosławiu byli: Jan Szajer, Bernard Ler, Henryk Lejbrand, spadkobiercy Piotra Szajera, Michał Szajer, spadkobiercy Józefa Hakmejera (2 osady), Godfryd Gerber, Gotlib Werner, Konrad Ajzele, spadkobiercy Katarzyny Biszof z domu Szajer i Jakuba Biszofa, Jakub Dyr (3 osady), spadkobiercy Jakuba Celota, Konrad Ajzele (2 osady), Gotlib Werner, Jakub Maurer, Ludwik Lejbrandt, Wawrzyniec Coller, Krystian Honcler. Powyższe nazwiska mogą być nieco zniekształcone, ponieważ zapisano je cyrylicą, niewykluczone, że fonetycznie.

W Józefosławiu w tym czasie stała karczma. W 1868 r. mieszkaniec Nowej Woli Jozue Schmidt dzierżawił na zasadzie licytacji propinację (produkcja i wyrób alkoholu) z karczem we wsiach Nowa Wola, Stara Iwiczna i Józefosław. Karczma w kolonii Józefosław istniała już dawniej, bowiem w aktach stanu cywilnego parafii Piaseczno z 1836 r. występuje karczmarz Antoni Warzyński.

Po wybuchu I wojny światowej, a właściwie w jej pierwszym okresie, władze rosyjskie, dotąd faworyzujące ewangelików, uznały ich za element zagrażający obronności państwa. W 1915 r. większość została wysiedlona w głąb Rosji, skąd powróciła po rewolucji lutowej w 1917 i 1918 r. W Józefosławiu grunty należały wówczas do następujących potomków kolonistów: Krzysztofa Kloca, Jakuba Gerbera, Fryderyka Gerbera, Jakuba Mauera, Jana Szajera, spadkobierców Ludwika Szajera, Michała Stahla, spadkobierców Bernarda Gerbera, Krystiana Wernera, spadkobierców Jakuba Lejbrandta, Marcina Sztrekera, Michała Ejzele, Jakuba Kloca, Andrzeja Cyglera i Michała Wajserta.

W dniu 30 września 1921 r. przeprowadzono pierwszy Powszechny Spis Ludności Rzeczypospolitej Polskiej. Józefosław liczył siedemnaście domów, stupięćdziesięciu trzech mieszkańców, stu czterech ewangelików i czterdziestu dziewięciu katolików.

Okres okupacji hitlerowskiej postawił potomków dawnych kolonistów przed wyborem przynależności narodowej. Przez dziesiątki lat, jakie upłynęły od początków kolonizacji, wiele rodzin spolonizowało się, część żyła w mieszanych małżeństwach, niektórzy ewangelicy zmienili wyznanie na katolickie. Podziały przebiegały  nierzadko w ramach jednej rodziny. Ci, którzy nie podpisali volkslisty, byli szykanowani przez hitlerowców. Uprzywilejowanych podczas okupacji volksdeutschów ewakuowano na Zachód w lipcu 1944, kiedy Armia Czerwona zatrzymała pod Warszawą na linii Wisły (jeszcze przed wybuchem powstania w Warszawie). Po wojnie represje dotknęły nielicznych, zwłaszcza starszych wiekiem, którzy z różnych przyczyn pozostali na miejscu.

Do 1867 r. Józefosław należał do gminy Lesznowola. W latach 1867-1952 znajdował się w granicach gminy Nowo-lwiczna z siedzibą wójta w Starej Iwicznej. Z dniem 1 lipca 1952 r. zniesiono tę jednostkę administracyjną. Wprawdzie utworzono gminę Lesznowola, ale Józefosław włączono do gminy Jeziorna. Po likwidacji gmin w Polsce od początku 1955 r. należał do gromady Chylice. Z kolei po zniesieniu gromad z końcem 1972 r. należy do gminy Piaseczno.

Ewa i Włodzimierz Bagieńscy

 

Artykuł Ewy i Włodzimierza Bagieńskich zamieszczony w Magazynie “Sąsiedzi”, nr 9, czerwiec/lipiec 2014

Pobierz artykuł

 

Magazyn „Sąsiedzi” – zobacz wszystkie archiwalne numery: http://pomyslnajozefoslaw.pl/?page_id=1781

...

Biblioteka Publiczna w Piasecznie

Moja e-bibliotek@ liderem informatyzacji na Mazowszu

Projekt jest realizowany w ramach programu 2.1 E-usługi, Poddziałanie 2.1.1 E-usługi dla Mazowsza, typ projektów Informatyzacja bibliotek, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020.

Biblioteka Publiczna w Piasecznie

Jana Pawła II 55
05-500 Piaseczno

tel.: 22 484 21 50
e-mail: kontakt@biblioteka-piaseczno.pl