“Sztuka naiwna — sztuka duszy” – wystawa Sybilli Golec

Konrad Waloszczyk “Na cześć malarstwa naiwnego Sybilli Golec”, 19. I. 2019.

 

Fryderyk Nietzsche mówi o trzech poziomach ducha. Na pierwszym duch jest jak juczny i pełen czci wielbłąd. Bezkrytycznie bierze on na siebie wszystkie możliwe ciężary i uginając się pod nimi idzie na pustynię. Te ciężary to stare wartości. Nietzsche miał na myśli same chrześcijańskie i mieszczańskie fundamenty europejskiej kultury, ale nie sięgając aż tak głęboko, możemy powiedzieć, że to wszystkie powinności, jakie nakłada na każdego rodzina, kościół, rząd, obyczaj, zakład pracy. Stare wartości mają na ustach jedno słowo: powinieneś! Nie dyskutuj, rób, co ci każą, postępuj tak, jak inni. Na drugim, wyższym poziomie, duch buntuje się przeciw roli wielbłąda i przyjmuje na siebie rolę lwa. Mówi przestarzałym wartościom NIE, ja chcę wolności. Walczy ze smokiem, który na każdej złocistej łusce ma wypisane słowo „powinieneś!”. Smok mówi: „Wszelka wartość została już stworzona, a wszelka stworzona wartość – to ja”. Jednak lew nie umie smoka zabić, bo jego wolność jest tylko negatywna, a potrzeba czegoś więcej – wolności pozytywnej, wolności tworzenia. Teraz duch wstępuje na trzeci poziom i tu wielkie zaskoczenie – symbolem kogoś silniejszego od lwa nie jest istota jeszcze większa, jeszcze bardziej dzika, nie jest nim słoń czy krokodyl, ale dziecko! Ono, zdaniem Nietzschego, potrafi coś, czego lew nie potrafi: tworzyć nowe wartości. Dlaczego dziecko to potrafi? Bo jest niewinne, nie troszczy się o przeszłość, ani o przyszłość, cieszy się życiem i chwilą obecną, jest żądne tworzenia, a tworzy przez zabawę, grę, jest pełne radości i twórczego chaosu. Kto w tym obrazie dziecka nie rozpoznałby naszej kochanej Sybilli? Spójrzmy na jej malarstwo. Ile w nim aniołów, tęczowych kolorów, obiektów natury, pogody, afirmacji życia! Ile w nim dziecięcej niewinności i naiwności, ale twórczej, świadomej swego nieprofesjonalizmu, ale zarazem niniejszej ekspresji ducha. Malarstwo Sybilli nie stoi pod znakiem wielbłąda, bo nie zrodziło się wskutek powinności, ani pod znakiem lwa, bo niczemu się nie sprzeciwia, o nic nie walczy, ale jest pod znakiem dziecka, bo jest samorodnym tworzeniem czegoś absolutnie niekoniecznego, wartościowego i nowego.