Przed rozbiorami tereny przyszłego Józefosławia przecinały dwa szlaki komunikacyjne wiodące na północny wschód do Wilanowa: Droga Wilanowska i Droga Kierzkowska (prowadząca przez wieś Kierszek). Widoczne są na najstarszym zachowanym planie Piaseczna z 1780 r., który przechowuje Archiwum Państwowe w Grodzisku Mazowieckim.
Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku, Piaseczno i okolice znalazły się w granicach zaboru pruskiego, na terenie tzw. Prus Południowych ze stolicą w Warszawie. Granica z Galicją Zachodnią, należącą do Austrii, przebiegała w prostej linii blisko, wzdłuż Wisły. Ta część Mazowsza stanowiła wówczas najdalej na wschód wysunięty teren pod władzą Prus. Był to zatem obszar najbardziej narażony na działania wojenne w razie ewentualnego konfliktu z Rosją lub Austrią. Akcją kolonizacyjną objęto dobra królewskie i duchowne, które przeszły na własność króla pruskiego m.in. niezagospodarowane grunty pod Piasecznem, niegdyś należące do królów polskich (teren dawnego starostwa piaseczyńskiego).
Władze pruskie zasiedlając te dobra, kierowały się względami germanizacyjnymi, obronnymi i gospodarczymi. Tworzenie kolonii chłopów niemieckich na ziemiach rdzennie słowiańskich, na których odsetek Niemców, poza dużymi miastami, był znikomy, miało wpłynąć na szybkie rozpowszechnienie języka niemieckiego. Państwu chodziło też o zasiedlenie nieużytków, pomnożenie liczby podatników i o dostarczenie folwarkom robotników.
Do dzisiejszego Józefosławia przybyły, w latach 1802-1803, rodziny z terenów południowo-zachodniej Rzeszy niemieckiej, z Księstwa Wirtemberskiego, ze stolicą w Stuttgarcie, nad Dunajem i Neckarem*. Np. Leibbrandtowie pochodzili z Klein-lngersheim nad Neckarem, a rodzina Eisele z Hessigheim, niedaleko pierwszej z wymienionych miejscowości. Plan wydzielonego terenu na potrzeby powstającej kolonii zachował się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie. Pochodzi z 1801 r. Nie są na nim narysowane budynki. Pierwsze umowy dzierżawne spisano w listopadzie 1801 r. w Lesznowoli, z terminem obowiązywania do 1807 r.
Zgodnie z powszechnym zwyczajem osadnicy przenosząc się na nowe terytoria, nadawali zakładanym miejscowościom nazwy takie same jak w ojczyźnie. Dziś w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia istnieje miasto Ludwigsburg, położone 13 km na północ od Stuttgartu.
W tym czasie w Poznańskiem pod Mosiną powstała kolonia o podobnej nazwie – Ludwigsberg, w której zamieszkali emigranci z Wirtembergii i sąsiedniej Badenii.
Przybysze otrzymywali siedliska i grunty w dzierżawę. Były dwie kategorie kolonistów. Bogatsi dostali gospodarstwa pełnorolne o powierzchni około 2,5 ha, ubożsi natomiast działki zagrodnicze. Przeciętny gospodarz w Józefosławiu w 1835 r. posiadał: dom mieszkalny, stodołę, oborę-stajnię, sad oraz ziemię uprawną. Zagrodnicy użytkowali siedliska o połowę mniejsze, posiadali też mniejszy areał ziemi.
Zaprojektowana wieś miała charakter ulicówki i liczyła 13 dużych gospodarstw oraz 9 małych.
W 1820 r. Rząd Królestwa Polskiego dokonał zmiany niemieckich nazw kolonii na polskie. Nazwy Józefosław używano odtąd wymiennie z dawną Ludwigsburg, którą pisano z rosyjska Ludwigrod („burg”, „gorod”, miasto). W źródłach pisanych spotyka się też odmiany nazw Ludwichsburg i Ludwisgrod. W 1961 r. dr Michael Schmit w czasopiśmie „Weg und Ziel”, wydawanym w Hanowerze przez Ziomkostwo Niemców wysiedlonych i zbiegłych przed Armią Czerwoną, opublikował tekst zatytułowany „Historia osadnictwa w szwabskiej gminie Alt Ilvesheim” (Stara Iwiczna), w którym m.in. zawarł uzasadnienie nazwy Józefosław. Wiąże ją z księciem Józefem Poniatowskim, który siedem lat wcześniej, w 1813 r. poległ pod Lipskiem w czasie przeprawy przez Elsterę.
Koloniści byli protestantami wyznania ewangelicko-augsburskiego (luterańskiego). Była to tzw. ludność szwabska, od nazwy historycznej krainy położonej w dorzeczu górnego Renu i Dunaju, która we wczesnym średniowieczu nazywała się Szwabią.
Początkowo wszystkie obrzędy religijne odbywano w kościele rzymskokatolickim w Piasecznie. W parafii piaseczyńskiej akty metrykalne Niemców zaczęto spisywać w 1802 r., co zbiegło się z wprowadzeniem przez administrację pruską ksiąg z drukowanym formularzem.
Nazwy miejscowości i siedzib zborów luterańskich wymienione są w treści aktów małżeństw i zgonów, spisywanych w Urzędzie Stanu Cywilnego Gminy Piaseczno. Urzędy te utworzono po wejściu w życie Kodeksu Napoleona w Księstwie Warszawskim, tzn. po 1 maja 1808 r. We wspólnych księgach rejestrowano wówczas urodzenia, małżeństwa i zgony katolików, ewangelików i żydów. Niemieckie nazwy, nieznane polskim urzędnikom, nie zawsze poprawnie zostały odczytane z dokumentów, które przywieźli ze sobą koloniści.
Własny, drewniany kościół zbudowali w Starej Iwicznej w 1843 r. Obok wytyczono cmentarz. Nie powstała jednak samodzielna parafia, a jedynie filia (filiał) parafii ewangelicko-augsburskiej w Pilicy (obecnie miejscowość w gminie Warka, w powiecie grójeckim). Proboszcz pilicki sprawował równocześnie funkcję administratora filiału w Starej Iwicznej aż do 1928 r. W 1929 r. filiał w Starej Iwicznej uzyskał status samodzielnej parafii, do której należały kantoraty w Górze Kalwarii z Kątami i Solcem oraz w Kępach: Okrzewskiej i Zawadowskiej. Początkowo dzieci kolonistów uczyły się wspólnie z katolickimi w szkole elementarnej w Piasecznie. W 1852 r. powstała w Starej Iwicznej szkoła ewangelicka. Budowa istniejącego do dziś murowanego kościoła została zakończona w 1893 r.
W granicach dzisiejszego powiatu piaseczyńskiego utworzono jeszcze 4 kolonie osadników niemieckich. Pod Piasecznem powstały: Stara i Nowa Iwiczna (początkowo Alt i Neu Ilvesheim), Orężna, od 1820 r. Orężno (początkowo Schwenningen; Świniary, od 1952 r. dzielnica Piaseczna). Pod Górą (Kalwarią) założono w 1803 r. kolonię Kannstatt (Cannstatt), której nazwę zmieniono w 1820 r. na Kąty. Niemiecki Kannstatt od 1905 r. stanowi dzielnicę Stuttgartu. Mieszkańcy Kątów gospodarowali na gruntach stanowiących wcześniej uposażenie klasztoru filipinów, a następnie do rozbiorów księży bartoszków zwanych komunistami w Nowej Jerozolimie (Górze, od 1867 r. Górze Kalwarii). Do grudnia 1806 r., tzn. do czasu wejścia na te tereny wojsk napoleońskich, w Prusach Południowych zdołano osadzić 6 tysięcy osób. Mimo usilnych starań wyniki akcji kolonizacyjnej były słabe, a ta część Mazowsza zachowała swój polski charakter. Duża część kolonistów rezygnowała, zrażona trudnościami na nieznanym terenie. Wiele rodzin mieszkało tu z pokolenia na pokolenie do 1944 r.
* Christian Schock (7 osób), George Pfeifle (4), Friedrich Herb (4), George Mahler (8), Peter Talmon (7), Friedrich Bauer (7), Friedrich Schmidt (8), Michael Gerber (5), Jonathan Leibbrand (10), Johann Schoirer (Scheurer; 8), Christian Ebinger (Elbinger; 5), Friedrich Moehle (Maehle; 6), Michael Strekker (8), Jacob Hauser (1), Matheus Eisele (8), Michael Schaber (8), Benedict Lange (6), Johann Goehner (5), George Klein (4), Jacob Schwarz (8), Johann Schilling (5), David Wagner (7), Christian Frank (6), Matheus Kesel (3), Georg Haberer (5), Dionisius Oehler (Oehrler; 5), Gottfried Boeskoercher (Boeskircher, Boerkirchert?; 5), Peter Mueller (7), Jacob Raesler (6), Ferdinand Muzschler (7), Michael Briem (2), Nicolaus Kirch (3), Christian Flauch (6), Michael Hartmann (7), Michael Haussler (Haeusler; 5), Ludewig Berres (Berner; 7), Johann Bippus (6), od 1805 r. Jacob Schlenker (4), od 1806 r. Johann Fenner (4).
Ewa i Włodzimierz Bagieńscy
Ewa Bagieńska jest magistrem historii pracującym w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego.
Włodzimierz Bagieński jest doktorem historii. Przez wiele lat kierował Oddziałem Archiwum Państwowego m.st. Warszawy w Górze Kalwarii. Po jego likwidacji w 2003 r. pracował w Oddziale APW w Grodzisku Mazowieckim. Od początku 2013 r. zatrudniony jest w Urzędzie Gminy Lesznowola, gdzie prowadzi archiwum zakładowe.
Państwo Bagieńscy mieszkają w Piasecznie i od lat zgłębiają historię Piaseczna i okolic. Napisali szereg artykułów i książek opisujących najdawniejsze dzieje m.in. „Szkice z dziejów miasta Piaseczna”, „Drugie szkice z dziejów Piaseczna i okolic”, „Cmentarz Parafialny w Piasecznie”, „Słownik Historyczny Miejscowości Gminy Lesznowola” i wiele innych. Ich celem jest opisanie jak najdokładniej historii wszystkich miejscowości powiatu piaseczyńskiego. Państwo Ewa i Włodzimierz Bagieńscy są honorowymi obywatelami gminy Piaseczno.
Artykuł Ewy i Włodzimierza Bagieńskich zamieszczony w Magazynie “Sąsiedzi”, nr 8, maj 2014
Projekt jest realizowany w ramach programu 2.1 E-usługi, Poddziałanie 2.1.1 E-usługi dla Mazowsza, typ projektów Informatyzacja bibliotek, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020.
